Dogongocson – Cùng tìm hiểu người khai sinh nghề Mộc tại Việt Nam
• Chắc hẳn cũng có nhiều vị khách tò mò “Tại sao nghề Mộc cổ truyền ở nước ta lại xuất hiện và phát triển như vậy mà không phải là các loại đồ gỗ hiện đại; tiện lợi như các nước Phương Âu?”. Vâng! Một câu hỏi rất hay và hãy cùng Dogongocson tìm hiểu lịch sử của nghề Mộc tại đất nước chữ S xinh đẹp của chúng ta nào.
• Nếu là một người Nam Định, bạn đã nghe qua cái tên “Ninh Hữu Hưng” chưa? Có nghe đâu đó rồi đúng không ạ?. Đúng rồi đó! theo nhiều tài liệu được lưu truyền cho đến ngày nay; có thể nói Ninh Hữu Hưng là người đặt nền móng cho sự phát triển của nghề Mộc.
• Tương truyền rằng, ông là một Đại Thần dưới triều Đinh Tiên Hoàng; được Vua Đinh giao cho trọng trách xây dựng Kinh Đô Hoa Lư (Cố Đô Hoa Lư ngày nay) cùng với quân dân 6 phủ. Thời đó, ông được tôn xưng là Lão La Đại Thần; Cùng với tôn xưng “Tổ” nghề Mộc, nghề chạm khắc gỗ, chạm khảm ốc nghề xây dựng,… Ở các làng nghề La Xuyên, Ninh Xá Hạ, Ninh Xá Thượng; Lũ Phong, Trịnh Xá, Đồng Xa (nay đều thuộc Ý Yên, Nam Định)
▬ Quê Quán:
• Theo các tài liệu được lưu truyền trong ngọc phả tại đình làng lâu đời tại La Xuyên, Ninh Xá Hạ. Chi tiết được ghi chép rằng Ninh Hữu Hưng sinh ra tại thôn Chi Phong – Trường Yên – Hoa Lư – Ninh Bình. Ngày nay ở Trường Yên có ngôi đền Bim phối thờ thần Quý Minh và Ninh Hữu Hưng.
• Một tài liệu khác được ghi chép lại trong ngọc phả miếu thờ Đức Vân Lôi Đại Thần; ở núi Phượng Sơn thuộc thôn Liên Huy – Gia Thịnh – Gia Viễn – Ninh Bình cho biết rằng; ông là người Trường Yên, có vũ dũng và rất tinh thông nghề xây dựng; thời trẻ thường đến núi này. Ngày nay, con cháu họ Ninh đã phục hưng lại ngôi đền thờ Đức Vân Lôi Đại Thần và Ông Tổ Ninh Hữu Hưng.
▬ Năm Sinh, Năm Mất:
• Trong các tài liệu ngày nay đều ghi chép năm sinh của ông là năm 936.
• Tuy nhiên, theo ngọc phả đình làng La Xuyên có lưu ” Chí Lý Thái Tổ Thuận Thiên Kỷ Mùi niên tứ nguyệt lục nhật; công miên thọ dĩ cao; chí bát thập nhất tuế lão nhược quy thần”. Ngọc phả đình Ninh Xá cũng lưu “Đương thời Lý Thái Tổ; Thuân Thiên Kỷ Mùi niên tứ nguyệt sơ lục nhật; hưởng thọ bát nhập nhất tuế”. Căn cứ vào các ghi chép này thì Ninh Hưu Hưng sinh năm 939; mất năm 1019 (ngày 06 tháng 04 Kỷ Mùi niên hiệu Thuân Thiên, triều vua Lý Thái Tổ).
▬ Xây Dựng Kinh Đô Hoa Lư:
• Năm 20 tuổi, ông gia nhập quân đội nhà Đinh, than gia dẹp loạn 12 sứ quân. Khi Vua Đinh Tiên Hoàng thống nhất đất nước; biết được tài năng của ông trong việc xây dưng, ông được nhà Vua giao việc phụ trách xây dựng Kinh Đô Hoa Lư. Sau đó được ban tước Công Tượng Lục Phủ Giảm Sát Đại Tướng Quân.
▬ Phát Triển Nghề Mộc:
• Nhà Tiền Lê lên thay nhà Đinh, sau khi đánh thắng quân Tống. Vua Lê Đại Hành cho xây dựng lại cung đình, ông càng được trọng dụng. Ông được nhà Vua ban cho mảnh đất Thiết Lâm (các Làng La Xuyên, Ninh Xá ngày nay). Từ đó, ông định cư tại đây rồi đem cả họ hàng, con cháu đến vùng đất mới tạo thành ấp lớn. Tại đây, ông bỏ tiền chiêu dân, khuyến khích việc canh tác; phát triển nghề thủ công và đặc biệt phát triển và mở rộng các ngành nghề Mộc.
• Sau khi ông qua đời, khi đó là thời Lý Thái Tổ; Ông được Vua Lý Thái Tổ ban cho tên thụy là Lão La Đại Thần. Vùng đất Thiết Lâm về sau được đổi thành Ninh Xá (Làng người họ Ninh) và La Ngạn (La Ngạn về sau được đổi tên thành La Xuyên).
• Để tỏ lòng biết ơn cũng như để tướng nhớ, dân các làng thuộc xã Yên Ninh đều lập đền thờ Ninh Hữu Hưng. Công lao của ông được ghi lại trong câu đối lưu giữ trong các Đình làng thuộc xã Yên Ninh, La Xuyên:
“Mộc tượng giáo dân nguyên hữu ý
Kiến đô lập quốc sử ghi công”
▬ Quý khách có thể tham khảo thêm:
TỔ CHỨC KỶ LỤC VIỆT NAM “Ninh Hữu Hưng – Tổ nghề chạm, khảm gỗ”
▬ Bên trên là tất cả tài liệu được dogongocson tìm hiểu và sưu tầm. Nếu còn điều gì sai sót, mong quý khách có thể góp ý để chúng tôi sửa đổi và phát triển hơn nữa để phục vụ quý khách. Xin cảm ơn quý khách đã quan tâm!.
▬ Dogongocson xin hân hạnh được phục vụ quý khách!
